Giai thoại về Nguyễn Trãi
Nguyễn Trãi (1380-1442) là khai quốc công thần bậc nhất của triều Lê sơ, người
đã thảo “Bình Ngô đại cáo”, một thiên cổ hùng văn bất hủ của dân tộc ta. Ông
cũng là nhà văn, nhà thơ, nhà chính trị, nhà tư tưởng, nhà quân sự kiệt xuất.
Một danh nhân văn hoá thế giới, được cả thế giới tổ chức kỷ niệm (1980) nhân
dịp 600 năm ngày sinh Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai, quê nội ông là
làng Nhị Khê, huyện Thường Tín, Hà Tây.* * *Ý trời lòng dânThuở giặc
Minh sang đô hộ nước ta, chúng bóc lột nhân dân ta thậm tệ, đặt ra hàng trăm
nghìn thứ thuế vô lý nhằm vơ vét cho đầy túi tham.Ngày ngày, nhân dân ta phải
xuống bể mò ngọc trai, lên rừng săn ngà voi, sừng tê, lùng gỗ thơm, long quý,
khai mỏ vàng… Chúng bắt thợ giỏi, gái đẹp đem về nước cung phụng.Năm 1416,
Nguyễn Trãi trốn khỏi Đông Quan, dâng Bình Ngô sách cho Lê Lợi ở Lỗi Giang,
Thanh Hoá.Cả hai trí tuệ lớn này hợp sức bàn việc đánh giặc cứu nước.Thuở đó,
lòng dân còn phân tán. Muốn làm cho mọi người tin tưởng vào nghĩa quân Lam
Sơn, Nguyễn Trãi sai người lấy mỡ viết vào lá cây trên rừng tám chữ:Lê Lợi
vi quân, Nguyễn Trãi vi thần.(Lê Lợi làm vua, Nguyễn Trãi làm tôi).Kiến,
sâu ăn mỡ khoét lá rỗng thành chữ, lá rụng trôi theo dòng nước đến khắp mọi
nơi.Mọi người cho là “ý Trời” thương dân mượn tay Lê Lợi, Nguyễn Trãi khử
bạo trừ hung nên rủ nhau nườm nượp về Lam Sơn tụ nghĩa và dốc hết lòng vào
cuộc kháng chiến thần thánh.* * *Câu thơ nên nghĩaSau kháng chiến Bình
Ngô.Một buổi chiều từ triều trở về, qua Hồ Tây trời xâm xẩm, Nguyễn Trãi gặp
một cô gái đi bán chiếu rong. Rung động trước vẻ đẹp tuyệt trần của cô gái,
tâm hồn thi sĩ bỗng nhiên lên tiếng:- Nàng ở đâu ta bán chiếu rong?
Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn?
Xuân thu chừng độ bao nhiêu tuổi
Đã có chồng chưa, được mấy con?Người
con gái nhìn thẳng vào vị đại thần, tình tứ đung đưa cặp mắt lá răm:-
Thiếp ở Tây Hồ bán chiếu gon
Nỗi chi ông hỏi hết hay còn?
Xuân xanh vừa độ trăng tròn lẻ
Chồng còn chưa có, hỏi chi con?Nguyễn Trãi thấy
đối đáp trôi chảy, trong lòng xốn xang. Hỏi tên biết nàng là Thị Lộ, quê làng
chiếu Hải Triều, Thái Bình, mới đem về cưới làm vợ.Vua Thái Tông cảm vì sắc,
phục vì tài hay chữ, phong là Nữ học sĩ, thường thường cho vào nơi cung cấm,
dạy các cung phi.Nguyễn Thị Lộ là người vợ tâm đắc nhất của Nguyễn Trãi. Tạp
chí Quê Hương
